Van overleven naar leven
Oktober is de borstkankermaand.
Een op de negen vrouwen in Nederland krijgen te maken met borstkanker in hun leven. De vele behandelingen en nieuwe ontwikkelingen zijn erop gericht om zoveel mogelijk vrouwen te genezen. Door veelvuldig onderzoek stijgt het overlevingspercentages nog steeds.
We willen allemaal zo lang mogelijk gezond blijven. Maar wat is gezondheid? Volgens de nieuwste inzichten is gezondheid niet de afwezigheid van ziekte. Maar is gezondheid te meten aan het vermogen om te gaan met tijdelijke of blijvende veranderingen in onze lichamelijke en geestelijke conditie. En het vermogen om de regie te blijven houden over ons eigen leven.
We doen allemaal ons best om zo gezond mogelijk te leven en als je dan getroffen wordt door borstkanker komt die diagnose hard aan. Je doet er alles aan om zo goed mogelijk de behandelingen en de adviezen op te volgen van je behandelaars. Uiteindelijk breekt de periode aan dat je klaar bent met de behandeling en wil je weer verder met je leven.
Dat is in veel gevallen niet zo eenvoudig als het lijkt, ook als alles er gunstig uitziet, lijkt het niet te willen lukken je leven weer op te pakken zoals je gewend was voor je diagnose borstkanker. De medische behandeling is gericht op het fysieke herstel, de tweede fase van het herstel moet dan nog beginnen, die fase bestaat uit het verwerken en acceptatie.
Woorden als “je moet het accepteren” worden gemakkelijk uitgesproken en zijn zo gezegd, maar voor de vrouw in kwestie is dit een heel proces wat een behoorlijke periode in beslag kan nemen. De terugkeer naar de maatschappij, weer aan het werk, vrijetijdsbesteding en je huishoudelijke taken weer oppakken, dat vraagt nogal wat. De bewustwording, het ontdekken en onderzoeken wat dit ziekzijn voor jou betekent heeft is een behoorlijke klus. Vaak neem je daar geen ruimte en tijd voor, ook de omgeving denkt dat je na het fysieke herstel weer aan de slag kunt. Toch blijkt dat in de praktijk niet het geval te zijn en heb je meer tijd nodig voor dit proces van verwerken en acceptatie.
Klachten als vermoeidheid, slapeloosheid, stemmingsstoornissen, en andere, ook lichamelijke ongemakken, al dan niet door de behandeling veroorzaakt, blijken een behoorlijke impact te hebben op je kwaliteit van leven. Ook voor de omgeving is het moeilijk te begrijpen waarom het niet goed met je gaat, want je bent toch beter? Dit onbegrip en niet erkennen van wat er speelt geeft nog meer onzekerheid en angst.
De gedachtes en vragen waar je mee kunt zitten zijn:
- Is het normaal, dat ik me nog niet goed voel?
- Waarom voel ik me verdrietig/ boos?
- Waarom ben ik onzeker en bang voor de toekomst?
- Hoelang gaat dit duren? Gaat het ooit nog over?
- Kan ik nog meedoen in de maatschappij?
- Word ik ooit weer mezelf?
- Hoe lang houd ik last van mijn klachten zoals vermoeidheid, geheugen- en concentratiestoornissen?
Dit zijn normale gedachtes, ervaringen en gevoelens in een abnormale situatie. Om deze gedachtes, ervaringen en gevoelens een plek te geven is het nodig hier aandacht en tijd voor vrij te maken. In het woord “verwerken“ zit het werkwoord werken, nou dat is het ook, hard werken en dat kost energie. Hiervoor is tijd, rust, ruimte maar ook inzicht en motivatie nodig. Met als doel, je leven weer op de rit te krijgen, van overleven naar leven. Doordat dit door menigeen onderschat wordt, zowel door jezelf als je omgeving, kun je zo maar in een diep dal terecht komen.
Om hier doorheen te komen, is het nodig dat je een aantal fases doorloopt.
De eerste fase begint met het besef dat er veel veranderd is, zo niet alles. Het is net of de hele wereld veranderd is. Alles komt in een ander perspectief te staan. Op elk gebied, fysiek, sociaal, emotioneel en psychisch ervaar je die veranderingen. Elke verandering is ook een afscheid van wat er eerder was en nu niet meer is. Het is een verlies. Het verlies van je gezondheid, je vertrouwde zelfbeeld, je rol als ouder, partner, werknemer en vriendin enz.
De volgende fase is het toelaten, dus eraan terug denken wat er allemaal gebeurd is en het verdriet en de pijn van het verlies voelen. Het ervaren en toelaten van verdriet en pijn kan nog meer onzekerheid geven en wordt ervaren als een moeilijke periode. Belangrijk is om je directe omgeving hierbij te betrekken en de steun te vragen die je nodig hebt. Het samen verdrietig zijn schept een band en geeft troost om weer verder te kunnen.
De fase die hier op volgt is, het aanpassen aan de nieuwe omstandigheden, kijken wat er nog wel kan. Het aanvaarden van de veranderingen, het tevreden zijn met andere, soms kleine, eenvoudige zaken. Het gevoel, genoeg is genoeg. Blij zijn met wat er wel is.
Dan volgt de laatste fase waarin je een reëel beeld krijgt van je situatie op dit moment met de beperkingen en belemmeringen. Je ziekte, je borstkanker heeft zijn eigen plek gekregen in je leven en is onderdeel geworden van je geschiedenis.
Vooral de eerste twee fases worden ervaren als zwaar en onzeker. Toch is deze periode nodig, het onderkennen, ervaren, voelen, erdoorheen gaan, is de belangrijkste stap in het verwerkingsproces. Deze onzekere, verdrietige periode is nodig om tot aanvaarding te kunnen komen. Gevoelens van dankbaarheid, tevredenheid en blijheid krijgen dan weer de ruimte. Dan is de periode aangebroken dat je echt verder kunt met je leven.
Het goed voor jezelf zorgen en de tijd nemen om je leven weer op te pakken, de regie weer te nemen, wordt steeds meer gezien als noodzaak om gezond door te kunnen leven na borstkanker. Het vermogen om te gaan met tijdelijke en blijvende veranderingen is essentieel om onze gezondheid in stand te houden. Vrouwen die hierbij ondersteuning nodig hebben kunnen momenteel kiezen uit een groot aantal mogelijkheden er zijn steeds meer initiatieven die dit proces helpen ondersteunen.
Marijke Verhoeven is oncologisch counselor en oncologie verpleegkundige en heeft haar eigen praktijk in Groesbeek. Heb je nog vragen naar aanleiding van dit artikel of behoefte aan contact? Je kunt contact opnemen met Marijke via tel. 06-15614167 of Lifecrystal@mvlc.nl. Voor meer informatie kun je ook kijken op: www.lifecrystal.mvlc.nl